əl- AKSA Məscidi və CİNLƏR...

Məscid-i Aksa (Ərəbcə: المسجد الأقصى), İslam dininə inananlarca müqəddəs sayılan məkanlardan biridir. Qüds şəhərində olan Məscidi-Aksa ilk inşa edən adam Hz. Süleyman (ə.s)dır. Quran-ı Kərimin Səba surəsinin 14-cü ayəsi təfsiriylə bağlı olaraq verilən məlumatlar da buna dəlalət edir. Bu ayəti kəlimə də belə buyurular: "Süleymanın ölümünə hökm etdiyimizdə, onun öldüyünü, əsasını yeyən ağac qurdundan başqa onlara göstərən olmadı. Beləcə o, yerə yıxıldıqda, aydın oldu ki, cinlər əgər qeybi bilir olsaydılar alçaldıcı əzabın içində qalmazdılar." Bu ayənin təfsirində bu məlumatlar verilir: Süleyman (ə.s) Məscidi-Aksanın inşasında cinlərdən də faydalandı. Bu tikinti işində insanların etməyə güc çatdıra bilməyəcəkləri çətin işləri cinlər edirdilər. Ancaq Süleyman (ə.s) bir gün mehrabında əsə.sına söykənmiş halda ibadət edərkən öldü. Cinlər onun ibadət etdiyini sanaraq işlərini davam etdilər. Nəticədə Süleyman (ə.s)-ın əsasının içdən güvə yedi və əsa qırılınca onun cəsədi də yerə düşdü. Beləcə öldüyü aydın oldu.

Məscidi -Aksanın İslamdakı müstəsna yerinin bir səbəbi də Rəsulullah (s.ə.v)-in İsra və merac məkanı olmasıdır. Uca Allah, İsra surəsinin birinci ayəsində Məscidi-Aksa adıyla xatırlayaraq belə buyurur: "Qulunu, özünə bəzi ayələrimizi göstərmək üçün bir gecə Məscidi Haramdan ətrafını mübarək etdiyimiz Məscidi-Aksaya aparan şanı çox ucadır. Şübhəsiz ki, o duyandır, görəndir." Burada diqqət edilsə Məscidi-Aksada "bərəkət verdiyimiz" şəklində qeyd edilir. Məscidi-Aksanın ətrafı isə başda Qüds sonra digər Fələstin torpaqlarıdır. Rəsulullah (s.ə.v)-ın meraca yüksəldildiyi sırada Qüdsdə bu günki şəkliylə bir məscid yox idi. Ancaq Hz. Süleyman (ə.s.) tərəfindən inşa edilmiş və daha sonra məhvə məruz qalıb yenilənmiş olan Məscidi-Aksanın qalıqları var idi və bura da Beyti-Makdis olaraq adlandırılardı. Rəsulullah (s.ə.v) -ın ziyarət etdiyi məkan da məhz burasıydı. Beyti-Makdis ibarəsi bəzi tarixi mənbələrdə Qüds şəhəri üçün də istifadə edilmişdir. Bəzi tarixi qaynaqlarda Qüdsün e.s 70-ci ildə məhv uğradıldığı Beyti-Makdisin də bu hadisədə yıxıldığı ifadə edilməkdədir. Ancaq bu məkan yenə bir məbəd olaraq bilinir və Beyti-Makdisin qalıqları da qorunurdu. İndi yəhudilərin "Ağlama Divarı" Müsəlmanların isə "Burak Divarı" olaraq adlandırdıqları divar köhnə məbədin bir qalıqlarıdır. E.s. 638-ci ildə Hz. Ömər (ra) dövründə Qüds fəth edildikdən sonra Beyti-Makdisin yerində Məscidi-Aksa inşa edildi. Hz. Ömər (ra)-ın buranı məbəd etməsi də o məkanın əhəmiyyətindən irəli gəlirdi. Məscidi-Aksa daha sonra Əməvi xəlifələrindən Əbdülməlik bin Mərvan dövründə genişlədildi. Məscidi-Aksan dərhal yaxınında olan və bu gün Türkiyə müsəlmanları tərəfindən Mescidi-Aksa zənn edilən səkkiz bucaqlı Kubbetüs-Sahra adlı məbəd də Əbdülməlik ibn Mərvan tərəfindən inşa etdirilmişdir.

Al-'Isrā 'surəsi birinci ayəsində,

Özünə ayələrimizdən bir qisimini göstərək deyə qulunu (Hz.Məhammədi) (s.ə.v)   bir gecə Məscidi Haramdan ətrafını bərəkətləndirdiyimiz Məscidi-Aksaya aparan Allahın şanı ucadır. Heç şübhəsiz o, haqqıyla eşidəndir, haqqıyla görəndir. 

Məscidi-Aksa, Qüds şəhərində olan müsəlmanların ilk qibləsinin. Türkcədə "Ən Uzaqdakı Məscid" mənasını verər. "Bet-i Makdis" və ya "Beyti Müqəddəs" adı da verilir.

İnşasına Davud Peyğəmbər tərəfindən başladıldığı və oğlu Süleyman peyğəmbər tərəfindən tamamlandığı rəvayət edilər. Məscidi-Haramdan sonra edilən ən köhnə ikinci məsciddir. Hədis və izah edilənlərə görə, Hz.Məhəmməd (s.ə.v)  Rəcəb ayının 27-ci gecəsində əvvəl Məscid-i Haramda alınaraq Məscidi-Aksaya Burak ilə aparıldı (İsra).

Qızıl qübbəli olan və Məscidüs-Səhra olaraq da xatırlanan Kubbətüs Səhra ilə qarışdırılmamalıdır.

Günümüzə qədər yaşanan hadisələr

21 Avqust 1969: Denis Michael Rohan adlı Avstraliyalı bir Yəhudi Məscidi-Aksanı qundaqlama cəhdinə.

Aprel 1980-də Meir Kahani, Məscidi-Aksanın bir küncünə partlayıcı maddə qoyaraq partlatmağa çalışdı.

8 Aprel 1982-də bir dəfə daha Məscidi-Aksanın əsas girişinə partlayıcı maddə yerleşdirildiysədə məscid işçiləri tərəfindən partlayışdan əvvəl ortaya çıxarıldı.

10 Aprel 1982-ci ildə Meir Kahani tərəfdarlarından bir qrup xadim, zorla Məscidi-Aksaya girmək istədi.

21 Mart 1983-də Məscidi-Aksaya gizli bir yoldan girmək üçün tunel açıldığı müəyyən edildi.

14 Yanvar 1986-cı ildə Knesset üzvü bəzi parlament əsgərlərin qoruması altında Məscidi-Aksaya girmək istədilər.

8 Oktyabr 1990 tarixində Məscidi-Aksaya istiqamətli hücumda 30 Fələstinli həyatını itirdi, 800-dən yaxını yaralanıb.

5 Oktyabr 2009 tarixində İsrail Məscidi-Aksaya girişinə maneə törətdi.