SÜLEYMANİYYƏ CAMİSİ, MEMAR SİNAN VƏ DƏVƏQUŞU YUMURTALARI.....

450 ildir ayaqda qalan və Memar Sinanın deyimi ilə "Qiyamətə qədər yıxılmayacaq" olan Süleymaniyyə məscidində restavrasiya işlərinə başlanacaq. Ehtişamlı bir dövrə haşmətli əsərlərlə möhür basan Memar Sinanın ustalığı, tələbəlik dövrü abidəsi əsəri olan Süleymaniyyə məscidində tətbiq etdiyi arxitektura incəliklərilə də diqqət çəkir. Süleymaniyyə Camii az bilinən arxitektura incəliklərə sahibdir. Qanuni Sultan Süleyman tərəfindən 1550-ci ildə Memar Sinana tikdirilən məscidin 1557-ci ildə tamamlandığını və arxitekturasında sərgilənən əzəmətin Osmanlı İmperatorluğunun yüksəliş dövründəki ehtişamla üst-üstə düşür. 

 Memar Sinan, məsciddə verilən avazın eşidilməsi üçün akustik sistem üzərində çalışdı, səsin bir nöqtədən çıxaraq məscidin hər küncünə bərabər şəkildə dağılması üçün səy göstərdi. Usta memar, bu məqsədlə Anadoluda istifadə edilən turşu küplərindən, boş 65 dənəsini ağızları aşağıya baxar vəziyyətdə ana qübbənin ətrafındakı divarlara yerləşdirdi və küpləri aralarını da yumurtanın ağıyla suvadı.
Bir rəvayətə görə Memar Sinanın, akustika təmini üçün məsciddə nargilə içdiyini, Qanuni Sultan Süleymana şikayət edilincə padşahın hirslə gəlib baxdığını və Memar Sinana bunun səbəbini soruşduğunu, Sinanın da "Sultanım, baxın bunun içərisində tömbəki yoxdur, yalnız su vardır. Bu, çəkdiyim zaman  suyun səsinin qübbəyə necə çatdığı və məscidin hər nöqtəsinə bərabər vəziyyətdə necə dağıldığını təmin üçün etdiyim bir işdir "deyərək işləməsi məlumat verdi. Süleymaniyyə məscidinin digər bir xüsusiyyətinin də Memar Sinanın ilk olaraq burada, is otağı tikməsidir. Tikildiyi dövrdə elektrik olmadığı üçün məscid 275 ədəd şam və bunlara əlavə olaraq mehrabın 2 yanına yerləşdirilən nəhəng şamlar ilə aydınlatıldı. Memar Sinanın yanan şamlardan çıxan hisin məscidə zərər verməməsi üçün orta qapının üstündə bir otaq hazırladı, şamlardan çıxan hisin meydana gələn axınla mehrabın əks istiqamətinə hərəkət edərək qapının üstündən çölə açılan 4 ədəd kiçik pəncərədən, is otağına çəkildi. Sinanın, hava axınının is otağı istiqamətinə doğru olmasını təmin etmək üçün məscidi is otağı mərkəzli etdi, bu otaqda yığılan hislə də mürəkkəb əldə edildi. Bu mürəkkəblə də o günün siyasi, dini, inzibati bütün fərmanları yazıldı. Səbəbi isə, bütün bu əl yazması əsərləri kimi əhəmiyyətli sənədlərdə bu mürəkkəb istifadə edildiyi zaman, hər hansı bir axıcı maddənin tökülməsiylə yazılar itmir. İtməsi üçün mütləq ki, o kağızın təxrib olması lazımdır. Bunlara əlavə olaraq is otağından məscidin içinə açılan 2 ədəd barmaqlıq, baxıldığında birindən yalnız məscid içindəki "Allah" yazılı lövhənin, digərindən də "Məhəmməd"(s) yazılmış lövhə görülür. Bu vəziyyət də yenə incə bir hesabla nizamlandı.

 Süleymaniyyə Məscidinin 53 metr yüksəkliyində, 26,5 metr diametrindəki mərkəzi qübbəsini daşıyan fil ayaqlarından ikisinin Misir və ya bu anda Livan sərhədləri içində qalan Baalbekdən, ikisinin isə Afyon Karahisarın İscəhisar rayonundan gətirildiyi rəvayət edilir. Osmanlı dövründə bu fil ayaqlarında kürsilərin olduğunu, elm adamlarının buradan xalqa təfsir, İslam hüququ, hədis və təsəvvüf dərsləri verdiyi deyilir. 
Memar Sinan, Süleymaniyyə məscidini tikərkən, işıqlandırmalarda olan şam çanaqlarının aralarına dəvəquşu yumurtaları qoydurmuş. Aradan 400 il keçdiyi üçün o yumurtaların çoxu qırılmış ya da oğurlanmışdır. Ədədləri 300-dən 30-a düşmüşdür. Geriyə qalan 30 yumurta da, zaman içində bildiyimiz yumurta rəngindən, qəralaraq qara qəhvə rənginə çevrilmişdir. Amma diqqətlicə baxıldığında onların böyük yumurtalar olduğu aydın olar. Bunun səbəbi əsrlər sonra ortaya çıxar. Qurumuş dəvəquşu yumurtası insanın eşidə bilmədiyi əqrəb, hörümçək kimi həşəratı uzaq tutan bir qoxu hopdurmaqdadır. İstanbulun Süleymaniyyə Camisi Osmanlının padşahı Qanuni Sultan Süleymanın tikdirdiyi 2 böyük məsciddən biridir. Süleymaniyyə camisi, İstanbulun da simvolu olaraq ən əhəmiyyətli strukturlarında, çox böyük ölçülü və ətrafında böyük bir kompleksi var. İstanbulun bütün ictimai işləri ilə əlaqədar binaları saxlayan bir kompleks. Dizayn olaraq da çox gözəl bir quruluşdur. Bütün İstanbul sujetini hələdə təsir edən bir dizaynı var.

Süleymaniyyə məscidinin arxitekturasındakı bir başqa xüsusiyyət də həyətin dərhal solunda olan və daha kiçik ölçüdə olan "Cəvahir Minarəsi"dir. Övliya Çələbinin rəvayətlərində məscidin tikintisinin uzanması, qarşısında maliyyə baxımdan çətinlik çəkildiyini düşünən Səfəvi Şahı Tahmasib Xan, Qanuni Sultan Süleymana inşaatın davamı üçün almaz və qiymətli daşlar göndərdi. Qanuni Sultan Süleyman isə özünü hirsləndirən bu hədiyyələrə cavab olaraq, məscidin hər daşının bu daşlardan çox daha qiymətli olduğunu söyləyərək daşları memarbaşına verdi. Memarbaşı Sinan da bu daşları, inşa etdiyi məscid minarəsinin daşlarının içinə yerləşdirdi. Bu minarə, bu qiymətli daşları içində saxladığı üçün "Cəvahir Minarəsi" deyə bilinir.    Memar Sinanın ana qübbəsinə "Allah, göylərin və yerin nurudur. Onun nurunun misalı, içində çıraq olan bir şam kimidir; çıraq bir sirr tərəfindən içərisindədir; sirr tərəfindən, sanki incimsi bir ulduzdur ki, şərqə də, qərbə də aid olmayan müqəddəs bir zeytun ağacından yandırılır ; (bu elə bir ağac ki) az qala atəş ona doxunmasa da yağı işıq verir. (Bu) nur üstündə nurdur. Allah, kimi istəsə, onu öz nuruna yönəldir. Allah insanlar üçün misallar çəkir. Allah, hər şeyi biləndir "tərcüməsindəki Nur surəsinin iştirak etdiyi məsciddə, bəzi ayələrin mənaları ilə uyğun gələn yerlərə yerləşdirildiyi deyilir. Süleymaniyyə Camisi içindəki ölçülərin də ebcet hesabına görə hesabladığı ifadə edilir. Məscid içindəki məsafələr ölçüldüyündə, bütün məsafələrin ebcet hesabı ilə "Allah" adının qatları olduğu, minarə yüksəkliyi, qübbə diametri kimi bəzi uzunluq və aralıqlar bir-birinə "Pi" sayı və ya dünya oxunun əyim bucağı olan 23 kimi rəqəmləri verdiyi deyilir.